Na ostrość fotografii wpływa nie tylko celność autofokusa i jakość soczewek obiektywu, ale również brak poruszenia podczas wykonywania zdjęcia. Aby uniknąć tego efektu, warto zaopatrzyć się w statyw. Jest to niezwykle przydatne akcesorium, stanowiące stabilną podporę dla aparatu (a warto pamiętać, ze nasze ręce podlegają drganiom, nawet gdy tego nie zauważamy). Stabilizacja nie zawsze nam pomoże (i tylko przy niezbyt długich czasach naświetlania), a już na pewno nie w każdych okolicznościach. Aparat mocujemy na statywie w sytuacji gdy:
- stosujemy bardzo długie czasy naświetlania
- jest niedostatecznie jasno na wykonanie nieporuszonego zdjęcia z ręki,
- fotografujemy na długiej ogniskowej (co wymaga dużo krótszych czasów ekspozycji niż robienie zdjęć na szerokim kącie),
- podczas precyzyjnego kadrowania (na przykład, gdy robimy zdjęcia do panoramy),
- chcemy sobie zrobić autoportret lub nakręcić film z sobą w roli głównej.
Dodatkowo statyw ogólnie ułatwia kadrowanie, dając wytchnienie naszym mięśniom, gdy korzystamy z ciężkiego sprzętu lub po prostu długo czekamy na wymarzony moment zrobienia zdjęcia. Warte podkreślenia jest także to, że wykonywanie zdjęć ze statywu nawet na czasach teoretycznie gwarantujących nieporuszone zdjęcie, może dać znacznie lepszą jakość fotografii niż gdyby zdjęcie robić z ręki.
Typy statywów
Najczęściej spotykana forma statywu to trójnóg. Zbudowany jest z trzech nóg zwykle o regulowanej długości. Zależnie od modelu nogi mogą mieć 2 do 5 sekcji, wsuwanych jedna w drugą. Najczęściej spotykana jest konstrukcja o nogach trzysegmentowych.
Statywy tego typu wyposażane są czasem w specjalne klamry (haki), pozwalające na zawieszenie worka z piaskiem lub po prostu plecaka – jest to świetne rozwiązanie gdy chcemy całość usztywnić i dodać stabilności. Dodatkowo klamry pozwalają na zamocowanie paska ułatwiającego noszenie statywu.
Najczęściej spotykane statywy wyposażone są w zakończenia nóg w postaci plastikowych, lub, co lepsze, gumowych nasadek. Do niektórych modeli możemy jednak dokupić specjalne nóżki z kulowym mechanizmem, który ułatwia dokładne przyleganie podstawy do nierównej powierzchni (na przykład pod kątem). Ostatnie ciekawe rozwiązanie to kolce, dołączane do zakończeń nóg, przydatne do ustawienia statywu na miękkiej powierzchni w terenie.
Trójnogi mogą być różnych rozmiarów. Tradycyjne statywy mają wysokość pozwalającą wykonać fotografię 50-150 cm (a często nawet wyżej) nad poziomem ziemi. W sprzedaży są również miniaturowe podręczne statywy, przeznaczone dla małych lekkich cyfrówek. Tego typu trójnóg ma tę zaletę, że można go łatwo schować w kieszeni czy niedużej torby i zabierać ze sobą wszędzie. Podstawową wadą jest zwykle konieczność znalezienia innej podpory, na której można taki statyw umieścić na odpowiedniej wysokości. Tego problemu są po części pozbawione mini statywy, wyposażone w giętkie odnóża, klamry i zaciski – można je po prostu przyczepić na przykład do gałęzi czy oparcia ławki i w ten sposób wykonać nieporuszone wieczorne ujęcie lub autoportret.
Hama, oprócz tańszych statywów przeznaczonych dla amatorów, jak na przykład Hama Star 61 , ma w swojej ofercie także zaawansowane modele, na przykład Hama Tripod Omega Carbon II, wykonany z kompozytów węglowych.
Statyw Gorilla firmy Joby to bardzo oryginalne rozwiązanie pozwalające zamocować nasz aparat praktycznie do każdego obiektu, na przykład na gałęzi drzewa. Dostępna jest także wytrzymalsza wersja przeznaczona dla lustrzanek.
Statyw nie zawsze musi być kłopotliwym w transporcie dodatkiem. Miniaturowe statywy Hama (Hama Mini) przeznaczone dla aparatów kompaktowych nie zajmą w bagażu wiele miejsca, a być może wybawią nas z fotograficznej opresji.
Drugi typ statywu to monopod, składający się tylko z pojedynczej, składanej podobnie jak w trójnogach, nogi. Przydatny jest w sytuacji, gdy chcemy podeprzeć ciężki aparat lub korzystamy z ciężkiego teleobiektywu (wtedy wykorzystujemy specjalny gwint w pierścieniu w obiektywie, a nie w aparacie), jeśli jest mało miejsca na rozstawienie tradycyjnego statywu, gdy podłoże jest nierówne lub gdy chcemy być mobilni (i szybko przemieszczamy się z miejsca na miejsce).
Hama Alpenpod to nie tylko zwykły monopod. Wyposażono go w system Antishock redukujący nacisk na statyw podczas marszu. Dzięki temu Alpenpod sprawdzi się jako poręczny monopod (waży tylko 360g), ale również jako podpora dla fotografa podczas górskich wędrówek.
Monopod można próbować przekształcić w bardzo prymitywny statyw, dokupując specjalne nóżki (są to najczęściej rozchylane pręty). Pozwala to pozostawić aparat na monopodzie bez podtrzymywania, jest to jednak bardzo ryzykowne rozwiązanie, nawet przy niewielkich podmuchach wiatru.
Do ustabilizowania aparatu możemy wykorzystać zwykły woreczek wypełniony grochem lub piaskiem (rozwiązanie stosowane przez makrofotografów). W sklepach fotograficznych spotkamy specjalne poduszki działające na podobnej zasadzie, wyposażone często w dodatkowy gwint, na którym można zamocować sprzęt.
Cechy statywów
• Waga – to bardzo ważna cecha, którą musimy wziąć pod uwagę podczas zakupu statywu. Statyw nie powinien być ani za ciężki, ani zbyt lekki. Duża masa pozytywnie wpłynie na stabilność i odporność na podmuchy wiatru. Jednak biorąc pod uwagę wielogodzinną sesję w plenerze oraz możliwość dźwigania naszego sprzętu przez wiele kilometrów, warto przemyśleć zakup lżejszej konstrukcji.
• Materiał konstrukcyjny – od wykorzystanego materiału zależy stabilność, waga, a także trwałość statywu. Plastikowe statywy są lekkie i tanie, ale jednocześnie bardzo delikatne i mało wytrzymałe (zupełnie nie warte zakupu). Najpopularniejszym materiałem jest aluminium – należy jednak uważać przy zakupie, bo aluminiowy statyw za 50zł to nie to samo, co aluminiowy statyw za 500zł. Profesjonalne statywy wykorzystują dodatkowo (lub zamiast aluminium) stopy magnezu i włókno węglowe, co nadaje im ogromną wytrzymałość przy relatywnie niewielkiej wadze.
Dodatkowe elementy wykończeniowe, jak pokryte pianką nogi, poprawiają komfort pracy.
• Wysokość pracy – istotna jest zarówno minimalna, jak i maksymalna wysokość statywu. Wybierając statyw należy tak dobrać zakres regulacji, aby pasował do naszych potrzeb fotograficznych, a także naszego wzrostu (dotyczy to maksymalnej wysokości). Niektórzy producenci podają dwie wartości dla maksymalnej wysokości statywu – z wsuniętą oraz z wysuniętą kolumną. Uzyskanie minimalnej wysokości w niektórych statywach (zwłaszcza w modelach, które dają możliwość naprawdę „przyziemnej” pracy) jest możliwe po zdemontowaniu lub innym zamontowaniu niektórych elementów konstrukcji (jak np. kolumny).
• Rozmiar po złożeniu – to informacja przydatna dla celów transportowych (nie jest to minimalna wysokość robocza statywu).
• Możliwości regulacji – zależnie od statywu możemy mieć różne możliwości regulacji ustawienia nóg. Niektóre statywy pozwalają na niezależne odchylanie na boki każdej z nóg, (zwykle jest to kilka blokowanych za pomocą zatrzasków pozycji), co, wraz z dużym zakresem dopuszczalnych odchyleń, pozwala na uzyskanie bardzo niewielkiej wysokości roboczej (nawet tuż nad ziemią). Inne statywy mają specjalną rozporę, blokującą wszystkie nogi w tym samym odchyleniu (w tanich statywach ma ona za zadanie usztywnić całą konstrukcję), jednak znacznie ogranicza to możliwość obniżenia punktu mocowania aparatu – zwykle jest to niewiele mniej niż wysokość złożonego.
• Zastosowana głowica - to bardzo ważny element wyposażenia. Statywy dla zaawansowanych fotografów są sprzedawane bez głowic (trzeba je kupić oddzielnie) lub pozwalają na ich demontaż. Umożliwia to lepsze dopasowanie całego zestawu do naszych wymagań. Kupując statyw ze zintegrowana głowicą, upewnijmy się czy pozwala ona na wygodną regulację, czy nie stawia niepotrzebnego oporu podczas zmiany położenia, a jednocześnie nie ma żadnych luzów po jej zablokowaniu. Niektóre tanie statywy wyglądają profesjonalnie jedynie na zdjęciu umieszczonym na opakowaniu – jeśli oczekujemy od nich czegoś więcej niż jedynie podpory na lekki aparat, to nie jest to dobry wybór.
• Dodatkowa kolumna – większość statywów wyposażona jest w dodatkową wysuwaną kolumnę, która przydaje się podczas precyzyjnej i wygodnej regulacji wysokości, na jakiej chcemy usytuować aparat i wykonać zdjęcie. Ruch kolumny można realizować na dwa sposoby. Może być ona nagwintowana na całej długości, a do wysuwania i wsuwania wykorzystuje się korbkę. Zapewnia to precyzyjne ustawienie kolumny, ale w tanich statywach nie jest to zbyt stabilne rozwiązanie. Druga metoda to zastosowanie zacisku, kolumna po jego zwolnieniu może być przesuwana w górę i w dół - to znacznie szybsze rozwiązanie, spotykane w droższych statywach. W niektórych modelach trójnogów kolumna może mieć możliwość odwrotnego montażu w poziomie, a nawet pod kątem, co ułatwia fotografowanie w trudnych sytuacjach.
• Stabilność konstrukcji – to cecha, która jest częściowo wypadkową wagi statywu, ale również zależy od jakości elementów blokujących nogi i inne ruchome elementy w danej pozycji. Słaby, a jednocześnie wymagający mocnego dokręcenia pokręteł docisk podczas blokowania wpływa negatywnie na stabilność umieszczonego na nim urządzenia. Wynikiem tego są poruszone zdjęcia, mimo, że nie powinno mieć to miejsca.
Producenci
Producentów statywów mamy bardzo wielu, podobnie jest z liczbą modeli. Warto zwrócić uwagę na produkty następujących firm: Gitzo, Giotto, Manfrotto, Velbon, Slik, GoldPhoto, Benro, Vanguard, Hama, Cullmann, Soligor
Oczywiście nie jest to lista wyczerpująca, a w sklepach, w szczególności marketach znajdziemy statywy mniej znanych marek.
