Obiektyw to integralna część aparatu kompaktowego (
prócz kilku wyjątków z wymienną optyką
). Jednak w przypadku aparatów typu lustrzanka stanowi już dodatkowe akcesorium. Choć zazwyczaj w komplecie z lustrzanką dostajemy podstawowy, dość uniwersalny na ogół obiektyw, wraz z upływem czasu i bardziej wyraźnym zarysowywaniem się naszych wymagań, pojawia się potrzeba zakupu dodatkowego szkła.
Aby poznać podstawowe informacje na temat budowy i działania obiektywu, a także rodzajów szkieł, zapraszamy do artykułu Budowa aparatu cyfrowego, część I – Obiektyw.
Rodzaje obiektywów
Obiektywy dzielimy na dwa podstawowe typy – obiektywy stałoogniskowe (zwane stałkami) oraz zmiennoogniskowe (popularnie acz nie zawsze prawidłowo zwane zoomami). Stałki na ogół mają lepsze parametry i są tańsze niż zoomy. Za to obiektywy zmiennoogniskowe, w których możemy regulować ogniskowe (w dostępnym zakresie), są niewątpliwie bardziej praktyczne – planując odmienny kadr ujęcia nie musimy zmieniać obiektywu, ani przemieszczać się w tył lub w przód (jak to się dzieje w przypadku korzystania z obiektywów o jednej ogniskowej) – w tym przypadku wystarczy pokręcenie pierścieniem ogniskowej.
Ze względu na ogniskowe, możemy podzielić obiektywy na:
- obiektywy szerokokątne/krótkoogniskowe (ogniskowe na ogół 12mm – 35mm; w tej grupie można również znaleźć specjalne obiektywy o niezwykle krótkiej ogniskowej, zwane obiektywami typu „rybie oko” czy „fish eye”, które powodują kuliste zniekształcenia obrazu)
- obiektywy standardowe (przyjęło się w tej grupie umieszczać obiektywy o ogniskowej 50 mm, która daje kąt widzenia zbliżony do kata widzenia ludzkiego oka; bardzo często w grupie obiektywów standardowych znaleźć można również obiektywy o krótszych, jak i dłuższych ogniskowych)
- obiektywy długoogniskowe/teleobiektywy (na ogół powyżej 80mm).
Ogniskowa obiektywu jest zwykle podstawowym kryterium branym pod uwagę podczas wyboru szkła, gdyż decyduje o kącie widzenia obiektywu, a co za tym idzie – o możliwości uchwycenia danego otoczenia w kadrze czy przybliżenia widoku. Im krótsza ogniskowa, tym więcej elementów sceny znajdzie się na zdjęciu, im dłuższa – tym łatwiej zarejestrujemy odległe motywy (i lepiej wypełnią one kadr).
Tak więc użytkownicy aparatów, których pasją jest fotografia krajobrazowa, powinni wyposażyć się w obiektyw krótkoogniskowy. Przydatny jest on również w wielu innych sytuacjach – np. podczas fotografowania różnorodnych imprez czy architektury.
W przypadku fotografii portretowej najlepszym jest wybór obiektywu standardowego. Tego typu obiektyw nie powoduje przerysowań i zniekształceń rysów modeli, a jednocześnie pozwala na lepszą komunikację pomiędzy fotografem a fotografowana osobą (z uwagi na nieduży dystans pomiędzy nimi). Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, aby korzystać także z dłuższych ogniskowych (wśród obiektywów portretowych znajdziemy również rewelacyjne szkła o ogniskowej 85mm) lub, gdy naszym zamiarem jest celowe zniekształcenie lub przerysowanie rysów twarzy lub kształtu sylwetki (na przykład podkreślenie długości nóg modelki), z krótszych.
Chyba nie musimy przypominać do jakich celów przydaje się długa ogniskowa. Teleobiektyw to obowiązkowe wyposażenie fotografa przyrody oraz wielbiciela różnego typu sportów (np. akrobacji lotniczych). Ogniskową dobieramy w zależności od oddalenia obiektów naszej fascynacji i efektów, jakie chcemy uzyskać – jeśli naszym celem jest wypełnienie kadru zdjęcia obrazem płochliwego zwierzątka, znajdującego się w znacznej odległości, na ogół niezbędny jest teleobiektyw oferujący ogniskową minimum 200-300 mm.
Obiektyw Canon 200 mm f/2.0L IS USM
Szerokokątny zoom marki Nikon AF-S Nikkor 10-24mm 1:3.5-4.5G ED
Inne cechy i parametry obiektywów
Wybierając obiektyw warto zwrócić uwagę na kilka innych istotnych czynników. Bardzo ważnym parametrem jest jasność, która informuje nas o tym, jak duża ilość światła przepuszcza obiektyw do wnętrza aparatu. Jasność obiektywu to jednocześnie najmniejsza wartość przysłony na minimalnym i maksymalnym ustawieniu ogniskowej (oznaczona na przykład 1:3.5-4.5, gdzie pierwsza po dwukropku wartość to jasność na minimalnej ogniskowej, a druga – na maksymalnej). Duża jasność ułatwia wykonywanie zdjęć w gorszych warunkach oświetleniowych i stosowanie krótkich czasów naświetlania, a także uzyskanie małej głębi ostrości (np. rozmytego tła na zdjęciu portretowym). Niestety, im jaśniejszy obiektyw, tym wyższa jest jego cena. Dlatego wielu fotografów preferuje zakup obiektywu stałoogniskowego o dużej jasności, niż w tej samej cenie ciemniejszego zoomu.
Przy wyborze obiektywu warto również wziąć pod uwagę inne jego cechy, na przykład szybkość i niezawodność mechanizmu AF, rodzaj ogniskowania, funkcję stabilizacji (czyli redukcji drgań), jakość soczewek, ilość różnych ochronnych powłok, możliwości manualnych regulacji za pomocą pierścieni.
Ponieważ w chwili obecnej w sprzedaży są lustrzanki z matrycami rozmiaru klatki kliszy małoobrazkowego filmu oraz aparaty z matrycami nieco mniejszymi, również obiektywy sprzedawane są w wersjach dla tych aparatów. Jeśli mamy pełnoklatkowy aparat, nie kupujmy obiektywu przeznaczonego dla cyfrówek o mniejszych sensorach (tego typu obiektywy oznaczone są np. DX – w przypadku obiektywu marki Nikon, lub EF-S – obiektyw Canon), bo będziemy mieć na zdjęciach nienaświetlone ciemne miejsca (winietę). Z kolei używając pełnoklatkowego obiektywu do fotografowania aparatem z mniejszą matrycą, będziemy mieć obraz przycięty (zarejestrujemy jedynie środek kadru, tak, jakbyśmy fotografowali obiektywem o dłuższej ogniskowej).
Obiektywy specjalnego przeznaczenia
W sprzedaży możemy napotkać obiektywy, wyspecjalizowane w danym rodzaju fotografii.
Obiektywy makro służą do wykonywania zdjęć z bardzo niedużej odległości, na przykład niewielkim przedmiotom czy owadom. Bardzo ważna w tym przypadku jest skala odwzorowania, czyli jak duże uzyskamy powiększenie na matrycy w stosunku do oryginału znajdującego się w minimalnej odległości ogniskowania. Skala odwzorowania określana jest za pomocą dwóch liczb np. 2:1, 1:1 lub 1:2 itp. W makrofotografii najwłaściwsza jest skala 1:1 lub więcej (np. 2:1). Mniejsze skale dają zwykle obiektywy z funkcją makro.
Obiektyw o przesuwnej osi optycznej służy do fotografii architektonicznej i pozwala zarejestrować obraz niezniekształcony perspektywistycznie. Obiektyw lustrzany to alternatywa dla zwykłego obiektywu długoogniskowego. Wnętrze tego obiektywu stanowi kombinację elementów szklanych i luster sferycznych, które odbijają światło w jedną i w drugą stronę układu optycznego. Tego typu konstrukcja umożliwia uzyskanie dużej ogniskowej przy niedużym rozmiarze (a raczej długości obudowy) obiektywu.
Obiektyw makro firmy Nikon
Obiektyw firmy Canon z przesuwną osią optyczną
