Płyta główna AMD B850 z górnej półki. Test ASUS ROG Strix B850-E Gaming WIFI

Płatna współpraca z ASUS

Płyta główna to jeden z kluczowych elementów komputera – nie wpływa bezpośrednio na wydajność, ale decyduje o możliwościach konfiguracji i dostępnych funkcjach. Przy składaniu nowoczesnego zestawu, warto postawić na najnowszą platformę AMD AM5. Jakiś czas temu przetestowałem płytę ASUS ROG Strix X870E-E Gaming WIFI, jedną z ciekawszych propozycji opartych na chipsecie AMD X870E. Przy okazji też dosyć drogą, bo jej cena to aż 2500 zł.

Niedawno na rynku pojawiły się jednak tańsze modele oparte na chipsecie AMD B850. Jak wypadają takie konstrukcje? Sprawdziłem to na przykładzie ASUS ROG Strix B850-E Gaming, czyli jednej z topowych propozycji w tej kategorii. Co warto podkreślić, jej cena jest znacznie bardziej przystępna, bo wynosi ok. 1700 zł.

Czym się różni płyta główna AMD B850 od AMD B650?

Płyty główne AMD B850 mają zastąpić popularne modele AMD B650, jednak obecnie ich ceny nie są aż tak atrakcyjne i kupujący muszą się liczyć z niemałą dopłatą. Czy warto dołożyć do nowszej konstrukcji? Kluczowa różnica tkwi w funkcjonalności, co dobrze ilustruje poniższe porównanie.

Nowsze płyty B850 zapewniają wsparcie dla PCI-Express 5.0 w przypadku dysków SSD NVMe, ale już niekoniecznie w przypadku kart rozszerzeń PCI-Express x16 (aczkolwiek w praktyce często tak jest). W odróżnieniu od droższych modeli X870 i X870E nie ma tutaj wymogu obecności portów USB4 40 Gb/s (zamiast nich często znajdziemy USB 3.2 Gen 2x2 20 Gb/s). Co ważne, takie płyty nadal oferują możliwość podkręcania procesora i pamięci RAM.

Warto jednak zwrócić uwagę na model ASUS ROG Strix B850-E Gaming WIFI, który należy do topowych modeli B850 i pod względem funkcjonalności właściwie dorównuje dużo droższym X870/X870E. Poniżej znajdziecie porównanie ASUS ROG Strix X870E-E Gaming WIFI i ASUS ROG Strix B850-E Gaming WIFI.

ASUS ROG Strix X870E-E Gaming WiFi

Model ASUS ROG Strix B850-E Gaming WIFI to zdecydowanie jedna z tych płyt głównych, która ma przyciągać uwagę swoim designem. Producent postawił na gamingową stylistykę i imponujące radiatory, a całość uzupełnia logo ASUS ROG z podświetleniem RGB LED na osłonie tylnego panelu I/O. Przewidziano też trzy złącza 5V 3-pin, umożliwiające podłączenie dodatkowych urządzeń z podświetleniem ARGB LED.

Płyta została wyposażona w podstawkę AMD AM5, która obsługuje procesory z serii Ryzen 7000, Ryzen 8000 i Ryzen 9000. Warto wspomnieć, że AMD zapowiada wsparcie dla platformy AM5 co najmniej do 2027 roku, więc powinna ona zapewnić obsługę także dla kolejnych generacji procesorów (wymagana będzie tylko aktualizacja oprogramowania BIOS).

Dla pamięci przewidziano cztery banki DDR5 DIMM, w których można zainstalować dwukanałowe zestawy pamięci o pojemności do 256 GB (4x 64 GB). Producent twierdzi, że płyta obsłuży nawet moduły typu DDR5-8000, jednak realnie taka szybkość będzie dostępna tylko po obsadzeniu dwóch slotów.

Entuzjastów powinna zainteresować 20-fazowa sekcja zasilania (16x Vcore 90A + 2x SoC 110A + 2x Misc 80A), na której zainstalowano dwa solidne radiatory. Taka konstrukcja teoretycznie powinna poradzić sobie nawet z najwydajniejszymi procesorami pokroju Ryzen 9 9950X czy Ryzen 9 9950X3D. Jak będzie w praktyce? Przekonamy się o tym podczas testów.

Płyta oczywiście umożliwia podkręcanie procesora i pamięci RAM, co można zrobić ręcznie lub skorzystać z funkcji takich jak Precision Boost Overdrive i XMP/EXPO. ASUS przewidział także technologię ASUS AI Overclocking, która analizuje procesor oraz zastosowane chłodzenie, a następnie, wykorzystując sztuczną inteligencję, automatycznie dobiera optymalne ustawienia dla danej konfiguracji. Później napiszę, jak sprawdza się ona w praktyce.

Złącze PCI-Express 5.0 x16 pozwala na szybkie wyjęcie karty graficznej dzięki funkcji Q-Release Slim

Dla kart rozszerzeń przewidziano dwa złącza. Główne - PCI-Express 5.0 x16 - dla karty graficznej jest bezpośrednio połączone z procesorem, natomiast dodatkowe złącze PCI-Express 4.0 x16 (o przepustowości ograniczonej do trybu x4) zostało podłączone do chipsetu AMD B850.

Główne złącze M.2 PCIe 5.0 x4 zostało wyposażone w potężny radiator z wygodnym systemem mocowania M.2 Q-Release. Pozostałe złącza schowano pod dużym radiatorem

Oprócz gniazd M.2 dla szybkich nośników SSD NVMe, producent przewidział także cztery gniazda SATA pod wolniejsze nośniki SSD lub starsze dyski HDD

Na uwagę zasługuje bogaty zestaw gniazd na dyski – płyta oferuje pięć slotów M.2 i do tego cztery gniazda SATA dla starszych dysków HDD/SSD. To spory atut w tym segmencie płyt głównych, bo podobne możliwości często oferują dużo droższe modele z chipsetem X870/X870E.

Trzy gniazda M.2 obsługują nośniki SSD NVMe PCIe 5.0 x4, a dwa SSD NVMe PCIe 4.0 x4. Warto jednak pamiętać, że dwa złącza M.2 PCIe 5.0 x4 pośrodku współdzielą przepustowość z głównym złączem PCI-Express 5.0 x16, a górne złącze M.2 PCIe 4.0 x4 ze złączem PCI-Express 4.0 x16 (x4). W przypadku obsadzenia tych slotów dyskami należy liczyć się z ograniczeniem złączy dla kart rozszerzeń.

Układ dźwiękowy ROG SupremeFX – w rzeczywistości to 8-kanałowy Realtek ALC4080 wzbogacony o wzmacniacz i kondensatory audio

Płyta została wyposażona w układ dźwiękowy ROG SupremeFX. W rzeczywistości jest to układ oparty na kodeku Realtek ALC4080, wzbogaconym o wzmacniacz Savitech SV3H712 oraz wysokiej klasy kondensatory audio. Takie połączenie powinno przełożyć się na lepszą jakość dźwięku. Producent zapewnia, że obsługuje on dźwięk o jakości 32-bit/384 kHz, oferuje poziom zniekształceń na poziomie -90 dB THD+N oraz stosunek sygnału do szumu wynoszący 110 dB.

W zestawie producent dorzuca antenkę z szybkim mocowaniem Q-Antenna, którą można będzie przymocować za pomocą magnetycznej podstawki

Nie zapomniano też o szybkiej łączności. Oprócz standardowej karty sieciowej 5G LAN (Realtek), producent zastosował bezprzewodową łączność Wi-Fi 7 802.11be (Mediatek). Warto zaznaczyć, że do obsługi najnowszego standardu konieczny jest system operacyjny Windows 11 co najmniej w wersji 24H2 (bez niego karta będzie działać jako Wi-Fi 6E 802.11ax).

Bezprzewodowa karta sieciowa współpracuje z technologią AI Networking II, która wykorzystuje sztuczną inteligencję do optymalizacji ustawień. Według producenta nowa funkcja nie tylko poprawia wydajność, ale także zwiększa niezawodność połączenia. Aplikacja Armoury Crate pomaga w odpowiednim ustawieniu anteny i wyborze optymalnego kanału, aby zapewnić szybsze oraz bardziej stabilne połączenie. Dodatkowo zintegrowano technologię GameFirst, która priorytetowo traktuje ruch sieciowy związany z grami.

ASUS ROG Strix B850-E Gaming WIFI to jedyna płyta główna B850, która została wyposażona w port USB4

Nie bez znaczenia jest też bogaty zestaw portów USB. Z tyłu wyprowadzono cztery porty USB 2.0, sześć portów USB 3.2 Gen2 10 Gb/s, jeden port USB 3.2 Gen2x2 20 Gb/s, a nawet jeden port USB4 40 Gb/s, co w zasadzie jest już cechą charakterystyczną modeli z chipsetami X870/X870E i wyróżnia model ROG Strix B850-E na tle konkurencji.

Testy płyty głównej ASUS ROG Strix B850-E Gaming WIFI

Płytę główną ASUS ROG Strix B850-E Gaming WIFI sprawdziłem na przykładzie topowej konfiguracji, która śmiało może posłużyć jako przykład bardzo wydajnego komputera do gier i pracy. Przy okazji pozwala ona dobrze sprawdzić możliwości konstrukcji.

Zbudowany komputer posłużył mi do sprawdzenia płyty głównej w praktyce i opisania doświadczeń z użytkowania sprzętu w praktyce. Płyta główna działała pod kontrolą najnowszej dostępnej w chwili pisania tekstu wersji BIOS-u.

UEFI BIOS

Płyta działa pod obsługą znanego UEFI BIOS, które pojawiało się już we wcześniejszych modelach producenta. W nowej wersji przeskalowano interfejs do rozdzielczości Full HD, dzięki czemu interfejs jest bardziej czytelny na współczesnych monitorach. Producent zaoferował prosty tryb EZ Mode i zaawansowany Advanced Mode.

W trybie EZ Mode przewidziano tylko podstawowe opcje konfiguracyjne i monitoring podzespołów. To dobra opcja dla mniej doświadczonych użytkowników, którzy nie chcą się zagłębiać w szczegóły.

Zakładka Q-Fan Control pozwala monitorować parametry komputera oraz sterować prędkością obrotową podłączonego chłodzenia (z możliwością ustawienia krzywej obrotów dostosowanej do danego czujnika).

Tryb Advanced Mode powinien zainteresować bardziej doświadczonych użytkowników, którzy szukają dokładniejszych opcji konfiguracyjnych lub chcieliby podkręcić procesor. Płyta oferuje ogromną ilość funkcji odpowiedzialnych za podkręcanie sprzętu (warto jednak zaznaczyć, że do mocniejszego podniesienia napięcia zasilającego konieczne jest przestawienie zworki CPU_OV na płycie głównej).

W trybie zaawansowanym przewidziano też dodatkowe funkcje, które pozwalają np. zaktualizować UEFI, wyczyścić dysk SSD lub znaleźć dokładniejsze informacje o sprzęcie.

UEFI BIOS pozwala zapisać 8 niestandardowych profili ustawień, a nawet wyeksportować lub zaimportować je na pamięć USB.

ASUS AI Advisor

Ciekawostką jest funkcja ASUS AI Advisor – chatbot oparty na sztucznej inteligencji, który pomaga w optymalizacji działania komputera. Wirtualny asystent pomoże przy technicznych pytaniach, ale może też podsunąć nazwy poszukiwanych funkcji płyty głównej. To szczególnie przydatne rozwiązanie dla mniej zaawansowanych użytkowników, którzy nie mają kogo poprosić o poradę lub nie chcą tracić czasu na przeszukiwanie branżowych grup dyskusyjnych.

Funkcja bez problemu podpowie, jak np. zamontować poszczególne elementy komputera. Sprawdziłem to na przykładzie montażu dysku SSD pod złącze M.2 – asystent podpowiedział jak się przygotować i przeprowadził krok po kroku przez poszczególne etapy montażu części.

Nowa funkcja nie zawsze radzi sobie z pytaniami o nowsze podzespoły, co zapewne wynika z bazowania na starszej bazie informacji. Procesor AMD Ryzen 9 9950X3D został sklasyfikowany jako model ze starszej serii Ryzen 7000 (chociaż rzeczywiście taki procesor nie pasuje do płyty głównej z podstawką AM4).

Warto jednak pamiętać, że ASUS AI Advisor został zaprojektowany do udzielania informacji związanych wyłącznie z komputerami. Asystent nie odpowie na pytania z innych dziedzin.

Ciekawostką jest natomiast to, że czatbot bez problemu poradził sobie z udzieleniem odpowiedzi na abstrakcyjne pytanie o to, jaką płytę główną wybrałby Adam Mickiewicz.

Podkręcanie procesora

Płyta główna ASUS ROG Strix B850-E Gaming WIFI pozwala na podkręcanie procesora i pamięci RAM. Można tutaj zdecydować się na manualną zmianę parametrów, funkcje automatycznego podkręcania, ale wykorzystać też funkcję ASUS AI Overclocking. Ta ostatnia analizuje konfigurację komputera analizuje konfigurację komputera, zastosowane chłodzenie oraz temperaturę otoczenia, a następnie ustawia teoretycznie najlepsze parametry dla procesora.

Funkcja ASUS AI Overclocking odblokowała limity mocy PPT/TDC/EDC dla procesora, jednak właściwie nie przyniosła żadnego wzrostu wydajności.

Wydajność procesora AMD Ryzen 9 9950X3D przy standardowych parametrach

Wydajność procesora AMD Ryzen 9 9950X3D po podkręceniu za pomocą funkcji ASUS AI Overclocking

Lepsze wyniki uzyskałem korzystając z funkcji AMD Precision Boost Overdrive 2. Odblokowałem limity mocy, ale przy okazji zwiększyłem Boost Overdrive o 200 MHz i ustawiłem krzywą Curve Optimizer na -25.

Wydajność procesora AMD Ryzen 9 9950X3D po podkręceniu funkcją AMD Precision Boost Overdrive i Curve Optimizer

Takie parametry przełożyły się na skromny wzrost wydajności o na poziomie ok. 2,5 proc. przy obciążeniu wielordzeniowym (dla obciążenia jednordzeniowego wzrost był praktycznie nieodczuwalny).

Temperatury sekcji zasilania

Producent chwali się mocną sekcją zasilania, ale jak radzi sobie ona w praktyce z obsługą topowych procesorów? Sprawdziłem to na przykładzie AMD Ryzen 9 9950X3D – jednego z najwydajniejszych i najbardziej wymagających modeli dla platformy AMD AM5. Warto dodać, że testy przeprowadziłem z chłodzeniem Arctic Liquid Freezer II 420, które zapewnia dodatkowy nawiew na sekcję zasilania płyty głównej.

Przy standardowych parametrach, nawet pod dużym obciążeniem, sekcja zasilania utrzymywała temperaturę na poziomie około 60°C.

Po odblokowaniu limitów mocy procesor stał się bardziej wymagający dla płyty głównej, ale sekcja zasilania nadal radziła sobie dobrze, osiągając maksymalnie około 64°C.

Płyta główna AMD B850, która podważa sens istnienia modeli X870

ASUS ROG Strix B850-E Gaming WIFI to jedna z najlepiej wyposażonych płyt głównych opartych na chipsecie AMD B850. Oferuje tak bogaty zestaw funkcji, że może podważać sens zakupu droższych modeli z serii AMD X870. Trzeba jednak zaznaczyć, że sama również nie należy do najtańszych.

Płyta doskonale sprawdzi się przy budowie nowoczesnego komputera z procesorem AMD Ryzen 9000, a w przyszłości powinna obsługiwać także modele kolejnych generacji. Może to być istotne przy późniejszej modernizacji sprzętu, ponieważ unikniemy konieczności wymiany płyty głównej. Entuzjaści podkręcania również znajdą tutaj coś dla siebie i wcale nie mówimy o teorii – sprawdziłem i sekcja zasilania bez problemu poradziła sobie nawet z topowym modelem AMD Ryzen 9 9950X3D.

Na uwagę zasługuje obsługa PCI-Express 5.0 zarówno dla karty graficznej, jak i dysków SSD NVMe, co jest standardem w płytach z wyższego segmentu AMD X870. Warto pamiętać, że wykorzystanie dodatkowych złączy może wiązać się z ograniczeniem przepustowości innych interfejsów.

Nie bez znaczenia jest nowoczesna łączność. Producent wyposażył płytę w szybką kartę sieciową 5G LAN oraz moduł bezprzewodowy Wi-Fi 7 z Bluetooth 5.4. Dodatkowym atutem jest bogaty zestaw portów, w tym USB4, które zazwyczaj spotyka się dopiero w modelach X870/X870E (w chwili pisania tego tekstu jest to jedyna płyta B850 z takim złączem).

ASUS ROG Strix B850-E Gaming WIFI to jedna z najlepiej wyposażonych, ale i najdroższych płyt głównych opartych na chipsecie AMD B850 – jej cena wynosi około 1700 zł. Dla wielu może to być zaporowa kwota jak na model z tej serii. Jeśli jednak weźmiemy pod uwagę, że oferuje możliwości zbliżone do droższych płyt X870, jej cena staje się bardziej uzasadniona.

Płatna współpraca z ASUS