Obsługa tablic partycji MBR i GPT w Windows 8

Każdy nowy dysk twardy po zamontowaniu w komputerze musi być zainicjowany. Należy bowiem zapisać na nim tablicę partycji, w której umieszczana będzie później informacja o tworzonych na dysku partycjach. Należy przy tym wybrać w jakim standardzie ma być zapisana taka tablica. Możemy wybrać tablicę typu MBR (MBR – Master Boot Record) lub GPT (GUID Partition Table). System Windows 8 wyposażono nie tylko w funkcje tworzenia tablicy ale również w narzędzia do konwersji typu tablicy oraz do jej usuwania.

Tablica partycji MBR (Master Boot Record)

Od chwili skonstruowania dysków twardych w takiej postaci, jaką znamy do dzisiaj, czyli od 1982 r., na każdym z dysków tworzona jest tablica partycji opisująca podział dysku na partycje. Tablica ta umieszczana jest wraz z programem rozruchowym w pierwszym sektorze dysku. Program rozruchowy zajmuje pierwsze 446 bajtów sektora, a dopiero dalej umieszczone są maksymalnie cztery tabele partycji, po 16 bajtów każda. Na końcu sektora umieszczona jest sygnatura.

Dopiero w obrębie poszczególnych partycji, czyli w obszarach, których lokalizacja opisana jest w tablicy partycji, można zapisywać pliki z danymi.

Tablica typu MBR pozwalała na utworzenie czterech partycji. Bardzo szybko okazało się, że jest to niewystarczające i już w 1987 roku, wraz z pojawieniem się systemu MS-DOS 3.3, wprowadzono możliwość tworzenia partycji rozszerzonych. W obrębie partycji rozszerzonej można wydzielić odrębne dyski logiczne (tzw. woluminy). Partycji podstawowych nie można dzielić na odrębne części i każda z nich widziana jest przez system operacyjny jako osobny dysk twardy (zwany dyskiem logicznym albo woluminem). Nadal jednak można maksymalnie utworzyć cztery partycje podstawowe lub trzy podstawowe i jedną rozszerzoną

W obrębie każdej tabeli partycji zapisywane są następujące informacje:

Tablica partycji GPT (GUID Partition Table)

Wraz z pojawieniem się dysków twardych o dużych pojemnościach, sięgających 1 TB, okazało się, że tabela partycji typu MBR ma poważne ograniczenia. Nie pozwala bowiem na zapisanie informacji o partycjach zajmujących więcej jak 2 TB. Dlatego opracowano nowy standard zawierający dwupoziomową tabelę partycji, w którym pierwszy sektor tylko opisuje tabelę partycji, a sama tabela mieści się w sektorze drugim.
Opis tablicy, umieszczony w pierwszym sektorze dysku, zawiera następujące informacje:

• liczba pozycji w tablicy partycji,
• rozmiar pozycji w tablicy partycji,
• położenie zapasowej kopii opisu tablicy partycji,
• położenie tablicy partycji,
• unikatowy identyfikator dysku,
• sumy kontrolne.

Tablica partycja umieszczona w drugim sektorze zawiera do 128 wpisów z informacjami o utworzonych partycjach. Na każdy z wpisów składają się następujące dane:

• typ partycji,
• identyfikator partycji,
• adres LBA startowy partycji,
• adres LBA końcowy partycji,
• atrybuty partycji,
• nazwa partycji.

Dzięki takiemu rozwiązaniu możemy utworzyć na dysku do 128 partycji, a każda może mieć rozmiar do 18 eksabajtów (18 000 000 TB). Zmieniono przy tym sposób adresowania sektorów z CSH (Cylinder-Head-Sector,) na LBA (Logical Block Address).

Pierwszy sektor dysku jest przy tym zapisywany w specjalny sposób dzięki czemu starsze systemy, nie obsługujące tabeli typu GPT (np. Windows XP 32 bit), widzą dysk tak, jak gdyby była na nim utworzona tylko jedna partycja zajmująca cały dysk. W efekcie chociaż system nie rozpoznaje partycji to nie nadpisze jej w automatyczny sposób i dysk jest chroniony przed uszkodzeniem. Można co prawda usunąć tablicę partycji GPT z dysku nawet w systemie, który jej nie obsługuje ale trzeba to zrobić przy użyciu odpowiednich komend systemu albo specjalnych programów.

Jaką tablicę partycji wybrać

Tablica typu MBR ma kilka podstawowych wad. Pozwala na utworzenie tylko czterech partycji, a maksymalny rozmiar dysku, jaki może obsłużyć, to 2 TB. Dlatego należy raczej z niej zrezygnować chyba, że zakładasz tablicę partycji na dysku nie większym niż 2 TB i będziesz go stosował w komputerze z systemem Windows XP (32 bit) lub starszym. System Windows XP (32 bit) nie obsługuje tablicy partycji typu GPT i po podłączeniu do niego dysku z tablicą GPT nie będzie w stanie odczytać jego zawartości.

Tablica GPT pozwala na utworzenie 128 partycji, a każda z nich może mieć rozmiar 18 000 000 TB (trudno sobie teraz wyobrazić takie dyski ale 10 lat temu podobnie było z dyskami 1 TB). Śmiało można korzystać z tego typu tablicy jeżeli tylko nie planujesz podłączać dysku do komputerów z systemem Windows XP (32 bit) lub starszym. Zastosowanie tej tablicy jest wręcz konieczne w przypadku dysków o pojemności przekraczającej 2 TB. Na dyskach takich po utworzeniu tablicy typu MBR część dysku będzie niedostępna.

Może to dotyczyć chociażby dysków o pojemności 4 TB, które są już w ofercie takich firm jak Western Digital czy Seagate i możemy je kupić w każdym sklepie komputerowym. Zakup takiego dysku już wkrótce może być czymś normalnym, bo ich ceny są bardzo atrakcyjne przy porównaniu z dyskami o dużo mniejszej pojemności. Niestety w przypadku gdy taki dysk podłączysz do komputera z systemem Windows XP uzyskasz dostęp tylko do połowy jego pojemności. Jeżeli chcesz wykorzystać pełną pojemność dysku wiekszego niż 2 TB musisz zastosować tablicę partycji typu GPT.

W systemie Windows 8, jak i we wcześniejszych wersjach tego systemach, możesz zawsze dokonać konwersji typu tablicy, jak i usunąć tablicę z dysku, ale zawsze wiąże się to z utratą danych zapisanych na dysku.

Konwersja partycji

Jeżeli konieczna jest zmiana stylu partycji to można wykonać taką operację w systemie Windows 8, ale wymaga to usunięcia z dysku wszystkich danych oraz wszystkich partycji. Dopiero wówczas można wykonać konwersję stylu tablicy z MBR na GPT lub z GPT na MBR.

Włącz system i kliknij kafelek Pulpit. Otwórz Eksploratora plików i kliknij element Komputer. Kliknij prawym klawiszem myszki symbol dysku, którego tablicę partycji chcesz przekonwertować i z menu kontekstowego wybierz polecenie Zmień nazwę. Wpisz nazwę „Do konwersji”. Gdy pojawi się okno Odmowa dostępu kliknij przycisk Kontynuuj, a następnie potwierdź, że chcesz wprowadzić zmiany w komputerze. Upewnij się, że wszystkie ważne dane z wybranego woluminu zostały skopiowane w bezpieczne miejsce (na inny dysk twardy, na płyty DVD lub Blu-ray lub do internetowej chmury).

Kliknij w lewym dolnym rogu ekranu i z menu, jakie się pojawi, wybierz polecenie Panel sterowania. Jeżeli w oknie Panelu sterowania wyświetlone są duże ikony kategorii to kliknij przycisk Widok według i wybierz polecenie Małe ikony. Wyszukaj i kliknij dwukrotnie ikonę Narzędzia administracyjne.

Kliknij prawym przyciskiem myszy aplet Zarządzanie komputerem. Z menu kontekstowego wybierz polecenie Uruchom jako administrator. W oknie wyboru konta administratora kliknij Tak, pod warunkiem, że konto, które użyłeś do logowania się w systemie ma prawa administracyjne. Jeżeli aktualne konto nie ma takich uprawnień to wybierz odpowiednie konto i podaj hasło, jeśli jest ono wymagane do użycia konta Administratora.

W lewym panelu okna kliknij dwukrotnie folder Magazyn, a następnie kliknij narzędzie Zarządzanie dyskami. W dolnej części środkowego panelu kliknij prawym klawiszem wolumin o nazwie „Do konwersji” i wybierz z menu kontekstowego polecenie Usuń wolumin. Upewnij się, że na wybranym dysku logicznym nie ma żadnych ważnych danych i potwierdź decyzję jego skasowania, ale pamiętaj, że wszystkie zapisane na nim dane zostaną zniszczone! Jeżeli na tym samym dysku są jeszcze inne woluminy to usuń je w ten sam sposób.

Po usunięciu wszystkich woluminów z dysku, w polu z opisem miejsca na dysku, pojawi się zielony pasek nagłówka, a opis miejsca zmieni się na „Wolne miejsce”. Kliknij jeszcze raz to pole prawym przyciskiem myszy i z menu kontekstowego wybierz polecenie Usuń partycje. Potwierdź decyzję usunięcia partycji. Pasek nagłówka w polu opisu dysku zmieni kolor na czarny, a opis miejsca dysku zmieni się na „Nie przydzielone”.

Kliknij prawym klawiszem myszy nazwę dysku i z menu kontekstowego wybierz polecenie Konwertuj na dysk GPT lub Konwertuj na dysk MBR. Operacja taka przebiega błyskawicznie więc od razu możesz przystąpić do tworzenia na dysku nowych partycji.

W tym celu kliknij prawym przyciskiem myszy pole opisu miejsca na dysku i z menu kontekstowego wybierz polecenie Nowy wolumin prosty. Postępuj następnie zgodnie z poleceniami kreatora i już po chwili będziesz mógł w pełni korzystać z dysku.