Sztuczna inteligencja w edukacji. Powinna mieć twarz twojego nauczyciela

Zastosowanie Sztucznej Inteligencji (AI) w życiu codziennym, gospodarce i nauce przyniosło podobne korzyści jak i straty jak wdrożenie komputerów kilkadziesiąt lat wcześniej. Te ostatnie znacząco przyśpieszyły wykonywanie zadań, przede wszystkim umożliwiając sprawniejsze przetwarzanie danych. To co robiło się wcześniej tygodniami, a nawet dłużej, stało się wykonalne na przestrzeni dni, a nawet godzin. Jednakże komputery wprowadziły także nowe zagrożenia, a raczej uwydatniły niedoskonałości naszego świata. Bo kwestia bezpieczeństwa systemów informatycznych nie jest czymś wynikającym z zastosowania technologii cyfrowych, a po prostu tak jak dane są przetwarzane szybciej, tak zagrożenia stały się łatwiejsze do implementacji.

Podobnie dzieje się z AI. Ta wniosła przetwarzanie danych na jeszcze wyższy poziom. Nie tylko je ponownie przyśpieszyła, ale też usprawniła. Dodając do całego procesu pierwiastek pojmowania zagadnień w szerszym aspekcie niż tylko ten wprost zaprogramowany w aplikacji. AI jest jednak odzwierciedleniem ludzkiego umysłu - powiela jego błędy i tak jak my kiedyś musieliśmy w świecie informacji oddzielić to co jest prawdą od tego co było tzw. bełkotem, tak teraz musimy zadbać, by AI było odpowiednio wykorzystane. W przypadku edukacji oznacza to, że AI powinno mieć twarz twojego nauczyciela, czyli powinno dysponować porównywalnymi kompetencjami. Oczywiście wzbogaconymi o dostęp do znacznie szerszej wiedzy. Jak to można osiągnąć?

AI czy nauczyciel, a może nauczyciel i AI

Gdy dochodzi do dyskusji na temat wdrożenia AI w nauce często popełniany jest błąd, gdyż rozpatruje się zastąpienie nauczycieli, wykładowców, przez mechanizmy AI. A tak się nie da, Sztuczna Inteligencja nie zastąpi i nie powinna być nawet rozpatrywana w kategorii alternatywy dla nauczyciela. Uczeń potrzebuje autorytetu i oczywiście AI mogłaby być takim autorytetem, tyle że trudno wymagać, by uczeń jednocześnie zdobywał wiedze, a zarazem weryfikował jej poprawność. A błędy, które wciąż może popełniać, nawet najbardziej wyspecjalizowane AI, są niedopuszczalne.

To trochę tak jak z wymagającym profesorem na uczelni, który doskonale zna się na swojej dziedzinie, ale nie ma talentu do przekazywania wiedzy swoim następcom. Ten objawia się choćby w umiejętności nawiązania kontaktu z uczącymi się, przekazania wiedzy w zadziorny, często humorystyczny sposób. AI dziś również potrafi osiągać wyżyny umiejętności matematycznych, doskonale znać się na analizie treści, co szczególnie podkreśla się w przypadku branży medycznej. A jednocześnie jako nauczyciel wciąż może nie najlepiej się sprawdzać. Dlatego AI należy traktować nie jako alternatywę, ale wsparcie dla uczących. Co zresztą wydaje się czymś oczywistym, wszak komputery nie zastąpiły nauczycieli. Jednakże AI ma tak duży potencjał i może być tak bardzo uzależniająca, że w jej przypadku trzeba zwrócić szczególną uwagę na odpowiednie jej wdrożenie w edukacji.

Zwracają na to uwagę autorzy raportu Instytutu Brytyjskiego, którzy odnoszą się do zagadnienia coraz powszechniejszych reklam kursów nauki, np. języka obcego przez systemy AI. „Nie możemy oddać przyszłości edukacji w ręce algorytmów. AI to narzędzie, ale to ludzie nadają mu kierunek” - mówi dr Mariano Felice, autor raportu Instytutu Brytyjskiego oraz starszy badacz i ekspert ds. oceny języka i nauki angielskiego. „Nie powinniśmy pozostawiać kluczowych decyzji, takich jak te dotyczące edukacji, w rękach maszyn, ponieważ wiążą się z nimi kwestie regulacyjne i prawne. Nie da się również oddzielać moralności i etyki od obszaru edukacji. Sztuczna inteligencja nie powinna być traktowana jako magiczne rozwiązanie. To potężne narzędzie, ale tylko wtedy, gdy nauczyciele, nauczycielki, uczniowie i uczennice wiedzą, jak mądrze z niego korzystać” - dodaje dr Felice. Te wypowiedzi potwierdzają badania, które sugerują, że relacja z uczącym do dla 78 proc. Polaków i Polek, kluczowy element nauki języków.

Obejrzyj w

Jak odpowiedzialnie wykorzystać AI w nauce angielskiego, ale nie tylko

By zastosowanie AI w świecie nauki przyniosło korzyści, warto przyjrzeć się zasadom, które przygotował Instytut Brytyjski. Są one przygotowane z myślą o nauce języka obcego, ale każda inna dziedzina może z nich skorzystać. Kierowane są one zarówno do nauczycieli jak i uczących się.

1.  Sztuczna inteligencja to szansa – ale tylko z odpowiednim podejściem. Organizacje edukacyjne muszą nadążać za technologią, by nie stracić swojej roli.
2. Technologia musi mieć cel. AI nie powinna być wykorzystywana bez ustalenia konkretnej strategii i badań.
3. Ekosystem edukacyjny ma znaczenie. AI powinna uzupełniać, a nie zaburzać tradycyjne metody nauczania.
4. Każdy powinien rozumieć AI na podstawowym poziomie. Nauczyciele, nauczycielki, uczniowie, uczennice, ale także ich rodzice powinni rozumieć, jak działa sztuczna inteligencja.
5. Człowiek zawsze na pierwszym miejscu. AI powinna wspierać uczniów, uczennice, nauczycieli i nauczycielki, a nie ich zastępować.
6. Nauczyciele i nauczycielki są niezastąpieni. AI może analizować dane, ale tylko człowiek rozumie kontekst i emocje ucznia oraz uczennicy.
7. Współpraca ekspertów i ekspertek jest kluczowa. Technologie powinny być rozwijane przez specjalistów oraz specjalistki z różnych dziedzin.
8. Etyka przede wszystkim. AI musi działać w sposób sprawiedliwy i inkluzywny.
9. Sztuczna inteligencja musi być dostępna dla wszystkich. Edukacja i dostęp do niej powinny być równe, niezależnie od pochodzenia czy statusu społecznego ucznia, czy uczennicy.
10. Różnorodność ma znaczenie. Modele AI muszą być pozbawione uprzedzeń.

Nie powinniśmy odrzucać AI jako sposobu na naukę, tak jak nie powinniśmy rezygnować z zastosowania komputerów. A przynajmniej w sposób, który przynosi korzyści nam, jednocześnie z poszanowaniem otaczającego nas świata.

Źródło: British Council, inf. własna