Kiedy powstał pierwszy komputer? To wcale nie jest takie proste pytanie!

Żeby określić kiedy powstał pierwszy komputer, najpierw należałoby się zagłębić w historię komputerów i zdecydować, co można uznać za pierwszy komputer. Problem w tym, że odpowiedź na to pytanie wcale nie jest taka prosta, bo mamy tutaj kilku pretendentów.

ENIAC – pierwszy powszechnie znany komputer

Przyjęło się, że tytuł pierwszego komputera należy do maszyny ENIAC (Electronic Numerical Integrator And Computer). Konstrukcja była rozwijana od 1942 roku przez naukowców z Universitu w Pensylwanii - J.P. Eckerta i J.W. Mauchly’ego. Urządzenie zostało testowo uruchomione w 1945 roku, ale publiczna demonstracja nastąpiła w 1946 rok.

ENIAC na ówczesne czasybył największą i najbardziej skomplikowaną maszyną na świecie - konstrukcja składała się z niemal 17,5 tys. lamp elektronowych, miała powierzchnię 10 x 17 metrów i ważyła 27 ton. System był używany przez armię amerykańską do obliczania tablic balistycznych w Ballistic Research Laboratory w Aberdeen, gdzie służył do 1955 roku.

Komputer ENIAC zainstalowany w Ballistic Research Laboratory (foto: U. S. Army Photo)

ABC – pierwszy pierwowzór komputera

Sporo osób ma inne zdanie na temat pierwszego komputera. Po latach badania tematu, eksperci ustalili, że twórca systemu ENIAC czerpał wzorce z innego urządzenia – maszyny Atanasoff-Berry Computer (ABC), która została stworzona w roku 1939 przez Johna Atanasoffa i Clifforda Berry’ego. Po wieloletnim procesie sądowym uznano, że to ABC tak naprawdę był pierwszym komputerem.

Z technicznego punktu widzenia ABC nie był jednak pełnoprawnym komputerem - to właściwie maszyna do rozwiązywania układów równań algebraicznych liniowych. Konstrukcja składała się z 270 lamp elektronowych i miała wielkość sporego biurka. System przetrwał do 1948 roku. 

Replika komputera Atanasoff–Berry Computer (ABC) z Durham Center, Iowa State University (foto: Wikipedia)

Projekt Colossus – pierwszy komputer stworzony przez Brytyjczyków

Na początku lat 40-tych Brytyjczycy rozpoczęli prace nad projektem Colossus – była to seria programowalnych maszyn cyfrowych oparta na teoretycznych podstawach prac Alana Turinga (uznawanego za jednego z twórców informatyki). Konstrukcję opracował Tommy Flowers, inżynier ds. telefonii z General Post Office (GPO).

Pierwsza wersja urządzenia (Colossus Mark 1) została uruchomiona w 1943 roku w brytyjskim ośrodku kryptograficznym Bletchley Park – system służył do łamania szyfrów niemieckiej maszyny szyfrującej Lorenza. Później opracowano kolejną, ulepszoną wersję urządzenia (Colossus Mark 2), która pozwoliła brytyjskiemu wywiadowi uzyskać masę poufnych informacji. Istnienie maszyn Colossus utrzymywano w tajemnicy do lat 70-tych XX wieku.

Komputer Colossus umieszczony w ośrodku kryptograficznym w Bletchley Park (foto: Wikipedia)

Maszyny Zusego – niemieckie maszyny liczące

Za pierwszy komputer można także uznać Maszyny Zusego (nazwa pochodzi od ich konstruktora - Konrada Zuse, niemieckiego inżyniera, a zarazem pioniera informatyki). Eksperymentalne konstrukcje Z1, Z2 i Z3 (pierwotnie oznaczane jako V1, V2 i V3) powstały już w latach 1939 – 1941 i były wykorzystywane m.in. do projektowania geometrii skrzydeł samolotów niemieckich w czasie II wojny światowej.

Finalna wersja maszyny liczącej - Z4 została skonstruowana w latach 1942-45. System częściowo przetrwał wojnę i został uruchomiony w 1950 roku na politechnice Eidgenössische Technische Hochschule (ETHZ) w Zurychu w Szwajcarii.

Replika komputera Z1 w Niemieckim Muzeum Techniki (foto: Wikipedia)

Kiedy powstał pierwszy komputer?

Jak widać, znalezienie odpowiedzi na to pytanie wcale nie jest taka proste. Nad komputerem (a właściwie maszyną, która dała początek współczesnym komputerom) niezależnie pracowali konstruktorzy ze Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Niemiec. Powszechnie przyjmuje się tutaj 1942 rok jako rozpoczęcie prac nad systemem ENIAC, ale w gruncie rzeczy historia rozpoczęła się trzy lata wcześniej – w 1939 roku, gdy stworzono maszynę ABC.

Źródło: Wikipedia, foto: U. S. Army Photo