Windows Mobile cz.1 - przegląd dla początkujących

Windows Mobile to zaawansowany system czasu rzeczywistego, który swoje korzenie pokłada w Windows CE, znanego z wszelkich nawigacji GPS, a jeszcze wcześniej z systemów wbudowanych w szeroko pojętym przemyśle.

Niegdyś system tylko dla nielicznych o bardzo specyficznym przeznaczeniu, extremalnie niezawodny. Dzisiaj, uniwersalny OS dostepny dla wszystkich, jednak z powodu swojej uniwersalności jak każdy OS potrafi zawieść ;)

Ale czymże właściwie jest? Co potrafi? Jak zaczać przygodę z WM? I jakie korzysci otrzymamy po zakupie urządzenia opartego o Windows Mobile? Tego wszystkiego i jeszcze więcej dowiesz się w poniższej mini-(maxi)-recenzji :) Zapraszam!

Co to właściwie jest?

Windows Mobile to wielozadaniowy i pełnowymiarowy system operacyjny przeznaczony dla urządzeń mobilnych. Dzieli się on na dwie wersje:

• Standard
• Professional

Urządzenia oparte o "Standard" często nazywane są smartphone'ami, natomiast te drugie pocketami czy po prostu PDA. Zasadnicza różnica polega w ekranie: Standard przeznaczony jest dla ekranu bez dotyku, Professional oznacza urządzenia z dotykowym ekranem.

Z punktu widzenia użytkownika zaawansowanego lepszym wyborem będzie Professional. Dlaczego? Ponieważ daje on większe możliwości, więcej swobody oraz co najistotniejsze, najwięcej aplikacji pisanych jest właśnie pod dotykowy ekran. Dodatkowo tych urzadzeń jest po prostu więcej, więc automatycznie wsparcie (oficjalne ze strony producenta lub nieoficjalne z różnych społeczności i forów) jest znacznie większe - a więc znajdziesz więcej rozwiązań problemów, więcej alternatywnego opogramowania, więcej tricków i różnych innych przydatnych rzeczy. Windows Mobile Standard natomiast nadaje się bardziej jako zamiennik dla typowego smartphone'a, ponieważ nie posiada dotykowego ekranu (nie naciśniemy nic uchem na ekranie podczas rozmowy), a jego obsługa jest bardziej podobna do obsługi zaawansoanego telefonu komórkowego, a nie systemu operacyjnego. Niestety na "Standard" nie ma tylu aplikcji co na "Professional". Aplikacje muszą być wydawane w dwóch wersjach, dla dotykowego ekranu i nie dotykowego. Nie wszystkim producentom jednak chce się pisać dwie wersje i nie zawsze się to opłaca. Tak więc na Windows Mobile Standard jest mniej aplikacji - niestety.

Poniżej prezentuje obydwa typy urządzeń i systemów. Po lewej Windows Mobile Standard reprezentowany przez Motorolę Q9, a po prawej Windows Mobile Professional i i-mate Ultimate 9502, testowany z resztą na benchmark.pl.

Kiedyś reprezentantem WM był typowy pocket (PDA) np. stary, dobry HP, Dell Axim czy FS Loox. Klasyczny ekran 3,5 cala (oczywiście dotykowy) czasem irda, bluetooth, bardzo często slot na karty Compact Flash, do której mogliśmy włożyć kartę WiFi, moduł GPS lub Bluetooth. Tak było kiedyś.
Dzisiaj te wszystkie moduły najczęściej są zintegrowane w jednym urządzeniu. Nie potrzeba żadnych kart rozszerzeń, nie potrzeba anten do GPSu aby w ogóle zadziałał - w typowym, dzisiejszym pockecie jest dosłownie wszystko, począwszy od Bluetooth'a, przez WiFi (b/g), GPS (A-GPS), moduł GSM/3G, kończąc na takich bajerach jak akcelerometr czy czujnik oświetlenia.

Niegdyś ludzie, którzy posiadali PDA wiedzieli do czego owe urządznenie służy. Wykorzystywali je w odpowiedni sposób, a z racji swojej wiedzy nie mieli problemów z podstawową obsługą. Dzisiaj natomiast bardzo często pockety wybierane są jako zastępstwo dla wielozadaniowych smarphone'ów (np. zamiast Nokii z Symbianem) co niejednokrotnie prowadzi do niezadowolenia klienta z powodu braku podstawowej wiedzy o obsłudze WM, o jego działaniu i złożoności. Jak się tego ustrzec? I co powinieneś wiedzieć przed zakupem urządzenia z Windows Mobile?

Telefon vs Pocket PC Phone

Pocket PC Phone to typowy PDA z wbudowanym modułem GSM, czyli pozwala łączyć się z siecią telefoni komówkowej. Microsoft, twórca Windows Mobile urządzenia, które będą oparte o nadchodzący wielkimi krokami WM7 nazywa "Windows Phone". Ma to swoje uzasadnienie, ponieważ dzisiejszy pocket nie może obyć się bez łączności GSM.

Pamiętaj, że telefon, to telefon. Pocket PC Phone to nie telefon, a komputer z funkcją telefonu - tylko z funkcją. Wybierając PDA, który służyć ma jako Twoja słuchawka pamiętaj, że czeka Cię szereg wyżeczeń i nowe przyzwyczajenia.

Przede wszystkim czysty Windows Mobile do wersji 6.1 włączie nie nadaje się na "telefon" bez dodatkowych aplikacji (WM6.5 posiada już pewne udogodnienia).
Gdy przychodzi połączenie, pokazuje się "dymek" z informacją. Z racji dotykowego ekranu, bardzo często przypadkowo naciśniemy coś innego lub całkowicie odrzucimy rozmowę. Co gorsza, w trakcie trwania rozmowy często zdarza się nacisnąć uchem na różne elementy. Aby temu zapobiec, musimy zainstalować nakładkę, np. taką aby wygaszała ekran podczas rozmowy, a w trakcie gdy ktoś do nas dzwoni ekran się blokował, a pokazywał "suwak" do odbierania bądź odrzucania znany chociażby z iPhone'a. O tych wszystkich aplikacjach i nakładkach dowiesz się w następnej części poświęconej aplikacjom na WM.

Drugim ważnym elementem jest szybkość działania. Gdy przychodzi połączenie, system musi włączyć kilka niezbędnych procesów, co trwa stosunkowo długo. Dla przykładu, jeśli ustawimy długi dzwonek w formacie mp3, zainstalujemy "ciężką" nakładkę na dialer (dialer służy do wybierania numerów i odbierania połączeń), to czas w jakim te wszystkie rzeczy ukażą się nam na ekranie i w ogóle będziemy mogli odebrać rozmowę jest równy zazwyczaj około 1,5 sygnału w telefonie. Oznacza to osoba dzwoniąca do nas słyszy już drugi sygnał, a my dopiero wtedy usłyszymy, ze telefon w ogóle dzwoni. Po dobrej optymalizacji (krótki dzwonek w formaice WAV, lekka nakładka na dialer lub jej brak, czysty system) czas ten potrafi zejść do 1 sygnału, może troszkę mniej, ale nigdy nie na tyle, aby przestało to irytować.

Trzecią rzeczą jest złożoność. W pocketach jest coś takiego jak RADIO - i bynajmniej nie chodzi o radio FM :) Co to jest RADIO i czym się to je, przeczytasz w kolejnych edycjach "Windows Mobile by kaamien" :) Teraz mogę powiedzieć na szybko, że jest to moduł odpowiedzialny za GSM, WiFi, Bluetooth, GPS, jakość rozmów telefonicznych, zasięg. Zdarza się, że mając nieodpowiednie RADIO i odbierając rozmowę telefoniczną, rozmówca usłyszy nas dopiero za około 1 sekundę. Więc przez pierwszą sekundę możemy mówić i mówić, a on i tak nie odpowie. Zauważmy, że czasem zależy nam na szybkości i 1 sekunda oznacza kilka słów :) Niedorzeczne, ale prawdziwe. Dodatkowo możemy mieć słaby zasięg czy częste zrywania połączenia np. z siecią WiFi lub też GPS będzie łapał FIXa trzy razy dłużej niż powinien. Musimy aktualizować i wgrać inne RADIO. Nie jest to problem dla nas ludzi z branży IT, ale dla normalnego użytkownika, który zakupił pocketa jako "telefon", będzie to nie mała niespodzianka.

Wybierając pocketa jako "telefon" pamiętaj również, że mało który posiada sprzętową klawiaturę numeryczną (wyjątkami są HTC Touch Dual dostępny z klawiaturą numeryczną ABC 0-9 lub z Compact Qwerty lub HTC S740 znany jako HTC Rose i kilka innych). Oznacza to, że będziesz zmuszony do korzystania z klawiatury ekranowej. Istnieją również PDA posiadające sprzętową, pełnowymiarową klawiaturę qwerty, ale przy zakupie takiego pocketa najlepiej wcześniej potrzymać go chwilę w dłoni i ocenić "czy warto". Sprzętowa qwerty powoduje znaczne zwiększenie grubości urządzenia, co nie jest wygodne. Nie raz pocket wygląda jak "cegła", a bez klawiatury wygladałby całkiem przyzwoicie. Modele z klawiaturą qwerty przeznaczone są dla osób, które dużo piszą - nie da się ukryć. Jeśli piszesz każdego dnia co najmniej 10 smsów, dobrze się zastanów aby później nie pluć sobie w brodę. Tak samo podczas korzystania z przeglądarki internetowej (np. formularzy, czy sama nawigacja strzałkami) czy edytorów tekstu - warto mieć sprzętową klawiaturę.

Jednak najwięcej pocketów klawiatury nie ma. I co wtedy? Standardowa klawiatura ekranowa z WM jest malutka i aby na niej pisać, trzeba używać rysika. Obecnie producenci urzadzeń mobilnych instalują w standardzie swoje własne klawiatury ekranowe ale takie, na których wygodnie jest pisać palcem. Możemy mieć zarówno klawiaturę Qwerty (każda litera osobno), Compact Qwerty (pod jednym przyciskiem są 2 literki, tak jak w niektórych Sony Ericssonach z serii P) jak również Phone Keyboard, czyli popularna klawiatura telefoniczna ABC 0-9.

Pewnie zastanawiacie się: Jak się pisze na ekranowej klawiaturze? Odpowiedź nie jest taka prosta. Jednym pisze się lepiej, inni nie mogą żyć bez sprzętowej klawiatury. Trzeba spróbować, samemu coś popisać i przekonać się na własnej skórze.
Osobiście miałem kiedyś HTC TyTN (nazwa kodowa Hermes), który posiadał sprzętową qwerty. Byłem bardzo zadowlony i nie wyobrażałem sobie innego pocketa. Później zakupiłem HTC Touch Diamond, który jak wiadomo nie ma klawiatury sprzętowej i również jestem zadowolony. Nie piszę za dużo, dlatego nie wyrywam sobie włosów z głowy :) Klawiatura ekranowa w zupełności mnie satysfakcjonuje (dzięki temu urzadzenie jest mniejsze i cieńsze) i nie brakuje mi sprzętowej qwerty. Co więcej, istnieją aplikacje, które symulują przyciski sprzętowe - mam na myśli wibracje. Dotykając klawiaturę ekranową czujemy lekką wibrację. W ten sposób lepiej czujemy przycisk ekranowy, wiemy czy został naciśnięty czy nie - a to z kolei pozwala na szybsze i wygodniejsze pisanie. O tych i innych aplikacjach napiszę w części kolejnej.

Bateria to również częsta dolegliwość pocketów. Przy częstych rozmowach takie urządzenia jak HTC Touch HD, Touch Diamond, TyTN II czy Toshiba G900 potrafią nie wytrzymać nawet 1 dnia. Zaskakujące? Wcale nie. Wśród pocketów jest to standardem. Najlepiej trzymające PDA na rynku, przy średnim użyciu i standardowej baterii (zwykle od 900 do 1540mAh) wytrzymują do 4 dni. Wiadomo, że czas ten może skrócić się do nawet kilku godzin w przypadku nawigacji czy oglądania filmów, a wydłużyć o dzień czy dwa podczas gdy nie dotyka się pocketa :) Oczywiście można dokupić większą baterię, ale większa oznacza grubsza. Generalnie bądź gotów przy zakupie na to, że bateria nie zaskakuje. Wszak PDA posiadają własny, mocny procesor, pamięć RAM, całą game modułów, stosunkowo duży ekran i do tego muszą uciągnąć pełnowymiarowy system operacyjny.



Możliwości

Czego możemy spodziewać się po WM? Przede wszyskim niemalże wszystkiego co na normalnym PC lecz w trochę "mniejszym" wydaniu. Istnieją edytory tekstowe Word Mobile i inne, aplikacje do tworzenia i oglądania prezentacji, jest Excel Mobile. Istnieje całe mnóstwo przeglądarek interneowych, zarówno prostych i szybkich jak i zaawansowanych i trochę wolniejszych. Nawigujemy najczęściej palcem, szybko i wygodnie. Odtwarzanie filmów w wielu formatach również jest możliwe. Możemy obejrzeć filmy AVI, MP4, FLV, czy nawet RMVB, również z napisami (niekoniecznie wbudowanymi w film). Co ciekawe, przy obecnych, nowych pocketach popularne filmy AVI 700MB chodzą bez zacięcia - nie musimy więc ich konwertować. Nadchodząca wielkimi krokami platroforma Nvidia Tegra pozwoli na oglądanie filmów w jakości HD również na zewnętrzym ekranie (póki co na filmy HD i kodek x264 jest jeszcze za wcześnie).

Pockety posiadają swój własny akcelerator graficzny. W starszych modelach, w których wsparcie ze strony producentów (chodzi o sterowniki) było większe, z powodzeniem można było pograć w takie gry jak Quake 3 Arena. Dzisiaj natomiast dużo urządzeń ma układ graficzny (najczęściej jest to ATI Imageon), lecz wsparcie jest niemal zerowe. Jest niewiele aplikacji pozwalających go wykorzystać (opis apikacji w innych częściach mojego przewodnika).

Na pockecie możemy odpalić nawigację GPS, a dodatkowo właśnie na tą platformę i na Windows CE (z racji podobieństw) producenci wydają najwięcej map. Mamy naprawdę szereg ciekawych pozycji, wsród których są nie tylko mapy samochodowe, ale i turystyczne. Komunikatory internetowe począwszy od GG aż po głosowe takie jak Skype, kalkulatory, przeliczniki, programy do bazy danych - wszystko to znajdziesz na WM. Twój pocket może nawet posłużyć za serwer WWW czy FTP. Możesz odtwarzać muzykę w wielu formatach, a takze robić zdjęcia, przypisywać do nich współrzędne GPS, a później oglądać te zdjęcia na fenomenalnie wyglądającej mapie :) Niektóre pockety posiadają HostUSB, co pozwala podłączyć urządzenia USB np. pamięć flash, myszkę, klawiaturę lub czytnik kart. Na WM istnieją również aplikacje giełdowe (nie trzeba więc wchodzić na strony internetowe aby przejrzeć jak klasuje się nasza inwestycja). Są nawet programy, które symulują punkt dostępowy. Możemy udostepniać zasoby i internet podłączonym klientom.

Krótko mówiąc: Co sobie wymyślisz, znajdziesz na WM, a jeśli nie znajdziesz, poszukaj za miesiąc - już będzie ;)

Interfejs

Standardowy Windows Mobile do wersji 6.1 włącznie posiada malutkie menu, małą klawiaturę, typowy ekran today (today - "dzisiaj" - to ekran główny, niczym pulpit w normalnym Windowsie).
Producenci sprzętów przeganiają się w różnorakich nakładkach na interfejs, które tworzą fingerfriendly menu (menu przyjazne pod palec, duże i wygodne), duże klawiatury, wygodne przyciski czy ruchy i gesty. I tak oto od HTC mamy fenomenalną nakładkę Touch Flo 3D lub 2D, od firmy SPB mamy Mobile Shell, który jest wyjątkowo szybki i niezawodny, ale wymaga przyzwyczajenia. Dostępne są też nakładki przypominające interfejs z iPhone'a. Innymi nakładkami są np. Titanium (z WM6.5), PountUI, Wisbar Advance i Desktop (można stworzyć temat i paski start niczym jak w Viście) , PocketPlus czy rlToday. Prezentacje wszystkich aplikacji alternatywnych interfejsów obejrzycie w kolejnych częściach poradnika by kaamien :)

poniżej Windows Mobile 6.5

Szybkość działania

Nie ma się co oszukiwać - popularne pockety nie są demonami szybkości. Używając ich do zadań specjalnych (specyficznych, w zależności od aplikacji) raczej nie powinniśmy narzekać. Natomiast używajac PDA jako telefon musimy nastawić się na fakt, że nie będzie on tak szybki jak zwykła komórka. Wybieranie numerów, pisanie SMSów, czy czas otwarcia aplikacji jest szybki, ale nie tak szybki jak w telefonach komórkowych przeznaczonych jedynie do tego celu. Tak więc jeśli zmieniamy telefon na pocketa, miejmy to na uwadze.

Czy warto?

Na to pytanie musisz sam sobie odpowiedzieć. Czy potrzebujesz ogromnych możliwości jakie daje Windows Mobile, czy zadowolisz się smartphone'm (np. wspomniana już Nokia na Symbianie). Moim skromnym zdaniem jeśli będziesz używał pocketa w 50% tylko do dzwonienia i pisania smsów - nie warto. Pocket ma za dużo minusów jeśli chodzi o telefonię GSM. Pamiętaj, że to komputer z funkcją telefonu, nie odwrotnie. Zaawansowany telefon, a pocket PC to dwa, zupełnie różne urządzenia przeznaczone do różnych celów i tylko niektóre funkcje mają wspólne.

Jednak od siebie mogę z czystym sumieniem polecić PDA. Teraz, po prawie 2 latach nieprzerwanej pracy z Windows Mobile (wcześniej tylko sporadycznie) nie mogę się bez niego obejść. Nie wyobrażam sobie jakby wyglądała sytuacja, gdyby nagle zabrakło mi tych wszystkich funkcji jakie daje WM.

Pamiętaj tylko, że PDA z Windowsem Mobile jest dosyć wolny i kiepski (w stosunku do tego, jaki może być) jeśli po prostu zakupisz telefon w sklepie i od razu zaczniesz używać. Obecnie producenci dodają swoje własne aplikacje i nakładki na dialer, ekran today czy menu. Obsługa bywa niezwykle przyjazna, ale niekoniecznie szybka. Pocket to urządzenie, które należy dostosować do swoich wymagań, zainstalować kilka aplikacji czy zaktualizować system (wgrać nowy ROM). Dopiero po dobrych ustawieniach pocket nabiera szybkości, a praca na nim cieszy. Można to porównać do notebooka zakupionego z pre-instalowanym systemem. Zaraz po zakupie denerwuje nas to i tamto, niektóre aplikacje od razu wyrzucamy, system działa wolno. Dopiero po jego odświeżeniu i odpowiednich ustawieniach praca na notebooku nas zadowala. Nie inaczej jest z PDA :) Można skusić się na stwierdzenie, że pockety są dla ludzi, którzy potrzebują absolutnie wszystkich ich funkcji lub też znają się w temacie i lubię "dłubać" w sprzęcie i oprogramowaniu. W innych przypadkach ludzie mogą być niezadowoleni.

 
Ktoś kiedyś powiedział, że urządzenia do wszystkiego są do niczego. Pocket nigdy nie będzie ani dobrym telefonem, ani dobrą nawigacją, nie zastąpi aparatu ani notebooka, nigdy też nie będzie dobry do odtwarzania filmów czy nie nada się do czytania ebooków i przeglądania internetu. Owszem! Ale za to wszystko mieści się w jednym, malutkim urządzeniu. Nie trzeba mieć najlepszego odtwarzacza mp3, lustrzanki cyfrowej przy sobie, notebooka, czy sterty gazet. Jeśli tylko jesteś gotów pójść na kompromis w niektórych przypadkach, to "wszystkomający" i "wszystkopotrafiący" PDA jest dla Ciebie! 

 Użytkowniku! Pamiętaj, że powyższy poradnik pisany był dla ludzi zaczynających przygodę z WM. Dlatego tekst jest "co dzienny", łatwy i niezbyt zaawansowany. Zwykli ludzie coraz częściej kupują PDA zamiast telefonu i są rozczarowani. Pozwólmy im ocenić czy naprawde warto interesować się Windows Mobile. Nie krytykuj, jeśli nie masz nic konkretnego do powiedzenia. Natomiast chętnie przyjmę poważne i uzasadnione opinie - będą dla mnie pomocną ręką przy tworzeniu kolejnych części mini-recenzji.

W następnych odcinkach:
- najlepsze aplikacje dla Windows Mobile
- przegląd opcji i ustawień systemowych wraz z tweakami
- update ROMu, czyli zaawansowana zmiana systemu, ściąganie blokad i zabezpieczeń
- test HTC Touch Diamond
- test uniwersalnej stacji dokującej HTC

Od was zależy, która część będzie następna. Piszcie w komentarzach czego chcecie się dowiedzieć, co wam się podoba, a co nie. Będę wdzięczny za każdą sugestię :)