Prąd ze śląskiej kopalni. Pierwszy taki projekt na świecie

Odpompowywanie wody z podziemnych wyrobisk dawnych kopalń jest niezbędne, aby zapobiec zalaniu czynnych zakładów, a także dla ochrony powierzchni. Spółka Restrukturyzacji Kopalń zajmuje się tym procesem, odpompowując wraz z likwidowanymi kopalniami około 100 mln metrów sześciennych wody rocznie. Tylko niewielka część, niecałe 5 proc. tych wód, wykorzystuje się w przemyśle i w celach technologicznych. Resztę zrzuca się do rzek.

Projekt zrealizowany w likwidowanej katowickiej kopalni Boże Dary jest pierwszym przedsięwzięciem, w którym wykorzystano wody kopalniane do produkcji prądu. W stacjonarnej pompowni, zlokalizowanej ponad 400 metrów pod ziemią, zamontowano hydrogenerator zasilany tymi wodami. Tylko w ciągu kilku dni, między 16 a 24 października, urządzenie to wyprodukowało 25,96 megawatogodzin energii elektrycznej na potrzeby pompowni.

- Dla SRK hydrogenerator jest niczym wielka, na dodatek ekologiczna skarbonka, pozwalająca oszczędzać energię. Dzięki pracy tego urządzenia znacząco zmniejszy się zapotrzebowanie na zewnętrzne dostawy prądu do pompowni, a to przełoży się na mniejsze koszty zakupu prądu i usług dystrybucyjnych. Inwestycja powinna się też szybko zwrócić - poinformowali w środę przedstawiciele SRK.

Kopalnia produkuje prąd

Wiceprezes spółki prof. Adam Smoliński, odpowiedzialny w firmie m.in. za innowacje technologiczne i zamówienia, podkreślił, że wdrażanie w firmie innowacyjnych rozwiązań ma doprowadzić do oszczędności energii, a przy tym wpisuje się w kierunki wytyczone przez Komisję Europejską.

- KE wskazała ścieżkę transformacji energetycznej Europy, której celem jest neutralność klimatyczna do roku 2050 - przypomniał prof. Smoliński.

Niedawno SRK podpisała list intencyjny z firmami WOFIL oraz Urządzenia i Konstrukcje SA, dotyczący zagospodarowania i odsalania wód kopalnianych wraz z technologią zagospodarowania powstałej w tym procesie solanki. Partnerzy spółki restrukturyzacyjnej dysponują technologią zagospodarowania zmineralizowanych wód pompowanych przez SRK oraz materiału odpadowego z hałd pogórniczych.

- Innowacyjny projekt prowadzony wspólnie przez firmy WOFIL, Urządzenia i Konstrukcje SA oraz Spółkę Restrukturyzacji Kopalń ma na celu poprawę składu chemicznego i biologicznego ekosystemów wodnych w dorzeczu Wisły i Odry. Takie działanie będzie miało istotne znaczenie dla ochrony środowiska m.in. poprzez sukcesywną likwidację hałd, a w przyszłości może pozwolić na rozwiązanie problemu niedoboru wody, wywołanego zachodzącymi zmianami klimatycznymi - wskazują przedstawiciele SRK.

Kilka miesięcy temu przedstawiciele władz Jaworzna, miejskiej spółki Wodociągi Jaworzno oraz Spółki Restrukturyzacji Kopalń podpisali porozumienie służące realizacji nowego projektu. W ramach tego przedsięwzięcia Jaworznicki Obszar Gospodarczy (JOG), gdzie ma powstać m.in. fabryka aut elektrycznych Izera, będzie zasilany w oczyszczoną wodę z wyrobisk dawnej kopalni Jan Kanty w Jaworznie. Stacja uzdatniania wód dołowych ma powstać do końca 2025 r.

Budowa stacji uzdatniania i towarzyszącej jej infrastruktury pochłonie część ze 100 mln zł, pozyskanych przez Jaworzno z rządowego funduszu inwestycji strategicznych na przygotowanie na potrzeby JOG infrastruktury wodno-kanalizacyjnej i związanej z gospodarką odpadami.

Drugie życie kopalń

Z wyrobisk dawnej kopalni Jan Kanty rocznie pompowanych jest ok. 11 mln metrów sześciennych wody. Część wykorzystuje spółka Tauron Wytwarzanie, ale większość tej wody trafia Przemszy. W pierwszym etapie planowane jest wykorzystanie ok. 3 mln m sześciennych wody, która po oczyszczeniu będzie w pełni bezpieczna i zdatna do picia. Zgodnie z zapowiedziami stacja uzdatniania ma korzystać z zaawansowanych technologii, takich: filtracja, ozonowanie i odwrócona osmoza. Celem takiego podejścia jest zapewnienie bezpieczeństwa - woda stanie się zdatna do spożycia dzięki przeprowadzeniu szeregu wspomnianych procesów.

Pompowanie wód dołowych jest konieczne, aby nie zagroziły czynnym zakładom górniczym oraz powierzchni. W kopalnianych wodach są m.in. siarczany, żelazo czy mangan, a także chlorki. Po uzdatnieniu woda może być wykorzystywana w zależności od potrzeb – do celów przemysłowych, sanitarnych i spożywczych.